آرايه هاى ادبى فراتر از دستور زبان فارسى

بايد پذيرفت كه آرايه هاى ادبى فراتر از دستور زبان هستند . پارادوكس يك آرايه ى ادبى است كه بررونق سخن مى افزايد اما همين آرايه بر خلاف قواعد دستورى است . چرا كه دستور زبان ،  تركيب دو كلمه ى متناقض را نمى پذيرد.

ببينيد حافظ ميگويد :

اگر از خمر بهشت است و اگر باده ى مست.

به قول مرحوم مهدى سهيلى (( حافظ نمى گويد :  باده ى مستى افزا ))  بلكه مى گويد : ( باده ى مست ) يعنى : ماهيت باده مست است . يعنى به قدرى مستى افزاست كه خود هم از چنين توانِ مست كنندگى ؛ مست شده است و چون خود باده مست مى باشد. قدرت مست كنندگى اش هم بيشتر است )))

در مقام آرايه ى ادبى به اين اقدام حافظ مى گويند : مقام  مبالغه ! در حاليكه دستور زبان فارسى منكر چنين پديده ايست . چون (مست) صفت است و دستور زبان مي گويد : فاعل بده نه صفت .

عربها هم چنين چيزى دارند . توجه بفرماييد :

(((  ادباى نكته سنج و حرفه اى نه عوام يا ادباى معمولى ؛ وقتى ميخواهند در امرى مبالغه كنند مثلا مى گويند :

رجُلٌ علمٌ (مرد دانش) و نه رجلٌ عالمٌ ( مرد عالم )

يعنى :  اين مردِ دانش است . نه دانشمند . يعنى : خود دانش است و علم از او تراوش ميكند و به ديگران سرايت ميكند ! )))

در حاليكه دستور زبان عربى اين را قبول ندارد. و عوام چنين نمى گويند !

در مجموع شاعر زبان ساز است و ميتواند گاه از قواعد دستورى عدول كند تا بر رونق سخن بيفزايد !

فضل الله نكولعل آزاد

Www.lalazad.blogfa.com

        كرج  بهار  ١٣٩٦