سادگى بيان . فصاحت و بلاغت كلام
يكى از خواص چندگانه ى يك شعر يا يك نثر متعالى در اين است كه به گونه اى سروده و پرداخته شود كه عوام مفهوم آنرا دريابند و خواص بپذيرند . اما چگونه بايد سرود تا جمهور مردم ( يعنى : عوام و خواص ) از درك و هنر آن عاجز نمانند . بنابراين مى بايست دو اصل اساسى در زبان فارسى را در نظر گرفت .
١ _ فصاحت كلام
كه عبارت است از : افاده ى منظور يا بیان کردن مقصود با لفظ روشن و روان که مفهوم آن به سرعت به حافظه ى مخاطب انتقال يابد و در نتيجه هر چه دلنشين تر با ذهن شنونده آشتى كند .
شايان ذكر است كه عبارات ؛ هر چه سريعتر درك شود ؛ بر همان مبنا فصيح تر است .
٢_ بلاغت كلام
بلاغت معناى روشن و كامل و دقيق عبارتى است که از سوى گوينده صادر مى شود و به عبارتى برتر ؛ مصدر آن متكلم است
فصاحت كلام
به واژه ای فصیح می گویند که فاقد عيوب زیر باشد:
الف _ تنافر حروف
اگر ساختار واژه اى يا حروف كلامى به شكلی باشد که به لفظ درآوردن آن برای متكلم يا گوينده دشوار باشد .
پر واضح است كه بار تشخيص این نقيصه بر دوش دارنده ى طبع و ذوق سلیم است !
شايان ذكر است كه اين ادراك و تشخيص از قاعده ى به خصوصى فرمان نمی پذيرد.
ب _ غرابت استعمال
اگر واژه ای برای شنونده يا خواننده اى غامض ، معقد ، مهجور ، نامأنوس يا به عبارتى ديگر دور از ذهن بود ؛ بايد دانست كه اين واژه ى ملفوف دارای نقيصه ى غرابت است و گوينده اى كه مدعى فصاحت در كلام است ؛ بايد از آن دورى گزيند !
يعنى : به عبارت اعم ؛ واژه ای که از روشنى معنا بدور است و در پس پرده ى ابهام قرار دارد و یا مفهوم آن واضح بوده اما نامألوف و نامأنوس است.
بر همين قاعده ادبا غرابت كلام را به دو گونه بخش كرده اند :
يك - غرابت معنوی
این نوع غرابت ناشی از استعمال واژگانى است كه داراى دو یا چند معنى مى باشد .
دو _ غرابت لفظی
این نوع غرابت نيز نشأت گرفته از بكار گيرى الفاظی است که براى درك معنی آن مى بايست به فرهنگ واژگان دهخدا . معين . عميد و گاه به ( برهان قاطع . منتهى الآمال ) رجوع كرد !
سه _ تنافر كلام
عوامل ایجاد کننده تنافر در كلام سه چيز است
يك _ ضعف تألیف:
چنانچه واژه اى برخلاف قاعده ى نحوى باشد . مانند مقدم كردن صفات و ضميرهاى محاوره اى بر صفت ها و ضماير راستين ادبى
دو _ تعقید لفظی يا معقد بودن كلام :
تعقید در فرهنگ واژگان به معنای پیچاندن و گره انداختن است.
و اما در علوم فصاحت : كلام پيچيده اى است که ترتيب واژه ها به خاطر پس و پيش شدن از بين رفته و در نهايت مفهوم کلام براى خواص و عوام دشوار و پیچیده بنظر مى رسد
سه _ تعقید معنوی
تعقيد يا پیچیدگی معنوى کلام بى آنكه عدم ترتيب و نوعى بی نظمی ظاهری الفاظ در آن روى داده باشد
و تفسير كلام گوینده واضح و روشن نباشد
انواع بلاغت :
سخن بلیغ ، سخن فصیحی است كه ويژگيهاى عبارات آن با ادراك مخاطب موافق است .
بلاغت سخن دارای يك شرط اساسى است:
فصاحت کلام:
یعنی: فصاحت درون بلاغت نهفته باشد .
بنابر اين قاعده هر کلام بلیغ ؛ مى بايست فصیح نیز باشد.
فضل الله نكولعل آزاد
كرج بهار ١٣٩٦
Www.lalazad.blogfa.com
+ نوشته شده توسط در دوشنبه بیست و نهم خرداد ۱۳۹۶ و ساعت 9:32 |
فضل الله نکو لعل آزاد ...
ما را در سایت فضل الله نکو لعل آزاد دنبال می کنید
برچسب : سادگى,فصاحت,بلاغت, نویسنده : blalazad6 بازدید : 130 تاريخ : جمعه 31 شهريور 1396 ساعت: 23:41